Geneza i Cel Obowiązku Zapełniania Magazynów Gazowych

Celem tego obowiązku jest wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw gazu poprzez zapewnienie odpowiednich rezerw na wypadek wysokiego zapotrzebowania lub przerw w dostawach, zwłaszcza w okresie zimowym. Te działania miały na celu zapobieganie kryzysowi energetycznemu.

Regulacja (UE) 2022/1032¹ nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapełnienia podziemnych magazynów gazu do co najmniej 90% ich pojemności do 1 listopada każdego roku, z określonymi celami pośrednimi w ciągu roku. Działania te mają na celu ochronę obywateli i gospodarki Unii przed potencjalnymi niedoborami gazu wynikającymi z niestabilnej sytuacji geopolitycznej oraz zmieniających się warunków rynkowych.

W 2024 roku, po analizie skutków wcześniejszych regulacji, Komisja Europejska zaproponowała większą elastyczność w osiąganiu pośrednich celów zapełnienia magazynów.

Nowa propozycja Komisji - przewiduje bardziej elastyczne trajektorie napełniania, z celami pośrednimi na luty, maj, lipiec i wrzesień, dostosowanymi do specyficznych warunków każdego państwa członkowskiego. Dodatkowo, cele te uwzględniają średnie wskaźniki napełnienia z poprzednich pięciu lat oraz techniczne możliwości magazynowania w poszczególnych krajach. Komisja podkreśliła, że elastyczniejsze podejście może pomóc w zmniejszeniu stresu systemowego i uniknięciu zakłóceń rynkowych związanych z uzupełnianiem zapasów gazu, wspierając jednocześnie bezpieczeństwo dostaw.

Obecne regulacje nie uwzględniają sposobów finansowania obowiązku zapełniania magazynów, co stawia pośredników w trudnej sytuacji finansowej.

Utrzymywanie wysokich stanów magazynowych generuje koszty, które ostatecznie ponoszą konsumenci i firmy energetyczne.

Elastyczność i Optymalizacja Rynkowa:

Zwiększona elastyczność: Umożliwienie bardziej elastycznego podejścia do osiągania celów pozwoliłoby na lepsze dostosowanie się do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych.

Umożliwienie zakupu gazu w bardziej korzystnych cenach poza sezonem grzewczym może ograniczyć wahania cen na rynku.

Aktualna Sytuacja Geopolityczna:

Od 2022 roku zmianom uległa dywersyfikacja źródeł importu – Unia Europejska zwiększyła dostawy LNG m.in. z USA i Kataru. Rozbudowano również infrastrukturę, w tym terminale LNG i nowe połączenia międzysystemowe. Kraje członkowskie UE zawarły również długoterminowe kontrakty z Norwegią, Algierią i Azerbejdżanem, w celu uniezależnienia się od rosyjskich dostaw.

Wartość rynkowa magazynów:

Magazyny pozwalają na sezonowy, krótkoterminowy i geograficzny arbitraż cenowy, co optymalizuje alokację zasobów i poprawia płynność rynku. Zniesienie obliga mogłoby zwiększyć efektywność rynku poprzez lepsze wykorzystanie tych mechanizmów.

Brak motywacji do budowy nowych magazynów:

Obecny system obliga nie zachęca do inwestowania w nowe pojemności magazynowe ani do efektywnego wykorzystywania istniejących. Zniesienie obliga mogłoby bardziej zachęcać uczestników rynku do inwestycji, bazując na naturalnych sygnałach cenowych.

Argumenty z Internetu:

Jak podaje autor artykułu na stronie Reuters Przechowywanie nadmiernych ilości gazu może prowadzić do nieefektywnego wykorzystania zasobów i nadmiernych kosztów operacyjnych. W kolejnym artykule autorzy podają argument, że zniesienie obowiązku magazynowych mogłoby zmniejszyć presję na ceny gazu w Europie.

Bezpieczeństwo Energetyczne:

Obowiązek zapełniania magazynów został wprowadzony w celu zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Europy i ochrony przed potencjalnymi kryzysami dostaw. Zapotrzebowanie na gaz staje się coraz mniej przewidywalne, co wymaga utrzymania solidnych rezerw.

Wpływ na stabilność rynku:

Negatywny wpływ na ceny gazu: Zmniejszenie poziomu magazynowania może prowadzić do zwiększonej zmienności cen gazu w sezonie grzewczym.

Niemcy posiadają największe magazyny gazowe w Europie i według Reuters obniżenie zobowiązań mogłoby negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne całej UE.

Według autorów artykułu na Bloomberg solidny bufor magazynowy jest kluczowy dla stabilności dostaw, zwłaszcza w okresach wysokiego zapotrzebowania.

Wygładzanie popytu:

Magazyny pełnią kluczową rolę w wygładzaniu sezonowego zapotrzebowania, co pomaga unikać nadmiernej rozbudowy infrastruktury. Zniesienie obliga mogłoby doprowadzić do niedoborów w okresach szczytowego zapotrzebowania.

Brak wystarczających bodźców rynkowych:

Obecny system cenowy nie zawsze motywuje do budowy ani zapełniania magazynów, szczególnie gdy różnica cenowa między latem a zimą jest niska. Bez obliga uczestnicy rynku mogą nie magazynować wystarczającej ilości gazu, co zagraża bezpieczeństwu dostaw.

Na początku marca 2025 roku Komisja Europejska zaproponowała przedłużenie obowiązujących wymogów dotyczących magazynowania gazu o kolejne dwa lata, do 2027 roku. Oznacza to, że cel wypełnienia magazynów gazowych do 90% pojemności do 1 listopada miałby pozostać wiążący, natomiast cele pośrednie w ciągu roku miałyby charakter orientacyjny, co zwiększyłoby elastyczność dla uczestników rynku. Obecnie propozycja podlega negocjacjom między państwami członkowskimi a Parlamentem Europejskim, co oznacza, że kluczowe decyzje mogą zapaść w ciągu najbliższych kilku miesięcy.

W dyskusji o przyszłym kształcie regulacji wyraźnie zarysowały się dwie główne frakcje. Państwa takie jak Niemcy i Holandia domagają się dalszego złagodzenia zasad, argumentując, że obowiązkowe zakupy gazu w określonych terminach mogą niepotrzebnie windować ceny surowca i generować wysokie koszty dla krajów dysponujących dużymi magazynami. Z kolei inne państwa, w tym Czechy, postulowały zmiany w celach już na 2025 rok, ale propozycja Komisji nie uwzględniła tych żądań.

W kolejnych tygodniach negocjacje prawdopodobnie skoncentrują się na znalezieniu kompromisu pomiędzy bezpieczeństwem dostaw a elastycznością rynkową. Komisja wskazała, że może bardziej elastycznie podchodzić do krajów, które nie spełnią docelowego poziomu zapełnienia magazynów w listopadzie, jeśli uzasadni to sytuacja rynkowa. Tymczasem państwa członkowskie, które sprzeciwiają się sztywnym regulacjom, będą naciskać na większą swobodę w ustalaniu harmonogramu zakupów gazu, aby uniknąć sztucznej presji na wzrost cen.

Obecne poziomy zapasów są znacznie niższe niż w poprzednich latach – magazyny w Europie są zapełnione w 38%, podczas gdy w analogicznym okresie 2024 roku wskaźnik ten wynosił 62%. To oznacza, że decyzje podjęte w najbliższych miesiącach mogą mieć bezpośredni wpływ na kształtowanie się cen i strategii magazynowania przed następnym sezonem grzewczym.

Jakub Bartnicki, Consultant

Obowiązek zapełniania magazynów gazowych - Geneza i Cel Wprowadzenia

Jakie były cele obowiązku zapełniania magazynów gazowych?

Obecna Sytuacja i Rozmowy o Zniesieniu:

Aktualne poziomy zapełnienia magazynów gazowych w Europie.

Jakie kraje i organizacje lobbują za zniesieniem obliga?

Argumenty za i przeciw zniesieniu (ekonomiczne, polityczne, strategiczne).

Kilka argumentów za zniesieniem obliga:

Argumenty za utrzymaniem obliga:

Harmonogram i postęp rozmów – jakie decyzje mogą zapaść w najbliższych miesiącach?

Kategorie

Ostatnie posty

Geneza i Cel Obowiązku Zapełniania Magazynów Gazowych

Czym Polska może zastąpić energię elektryczną z węgla?

Dynamiczne zmiany na rynku LNG: Prognozy i trendy do 2030 roku