Ujemne ceny energii: paradoks transformacji i wyzwanie dla firm

Ujemne ceny to efekt zderzenia podaży i popytu w realnym czasie. Do ich powstania prowadzą m.in.:

• Nadwyżka produkcji z OZE przy niskim popycie (np. w weekendy, dni świąteczne, słoneczne południa).
• Brak elastyczności systemu– ograniczone możliwości magazynowania i niewystarczająca elastyczność odbiorców.
• Wąskie gardła sieciowe– energia nie może zostać przesłana tam, gdzie jest potrzebna.
• Sztywne regulacje i kontrakty– mechanizmy CfD i długoterminowe PPA mogą zachęcać do produkcji mimo ujemnych cen.
  
  Efekt: rynek wysyła błędne sygnały inwestycyjne, a system traci równowagę pomiędzy produkcją i zapotrzebowaniem.

Dane TGE pokazują, że Polska wchodzi w fazę większej zmienności cen energii.
​W latach 2023–2025:

• Średnie ceny energii utrzymywały się w przedziale 400–450 PLN/MWh,
• Ekstrema sięgały od –500 PLN/MWh do +1900 PLN/MWh 
• Epizody ujemnych cen pojawiały się coraz częściej – szczególnie w miesiącach letnich.

Dane ENTSO-E dla Polski wskazują, że w tym samym okresie rośnie udział energii słonecznej (PV) i wiatrowej, podczas gdy zapotrzebowanie (szczególnie w weekendy) maleje. To klasyczna recepta na wystąpienie ujemnych cen.

Na poniższych grafikach widać, jak bardzo wysokie wytwarzanie OZE (PV) zderza się z niskim zapotrzebowaniem na moc w systemie elektroenergetycznym o godzinie 12 w południe i występuje najniższa w 2025 roku cena energii w Polsce - 500 zł/MWh 

W miarę jak udział OZE w miksie rośnie, epizody ujemnych cen będą coraz częstsze.Nie oznacza to jednak, że rynek jest zepsuty – to sygnał, że czas dostosować się do nowych warunków. Dla Europy i Polski kluczowe będzie wprowadzenie trzech filarów równowagi:

1. Magazynowanie energii (BESS, elektrownie szczytowo-pompowe),
2. Elastyczny popyt i dynamiczne taryfy,
3. Cyfryzacja zarządzania systemem – w stylu holenderskiego GOPACS.

Ujemne ceny nie są więc błędem, lecz sygnałem ostrzegawczym, że sieć nie nadąża za tempem transformacji.

Ujemne ceny energii to okazja i ryzyko jednocześnie. Dla firm w całej Europie – nie tylko w Polsce – kluczowe są trzy strategie:

1. Optymalizacja profilu zużycia – analiza godzin i dni, w których firma zużywa energię.
2. Własne źródła i magazyny – lokalne instalacje PV i BESS mogą redukować ekspozycję na rynek.
3. Nowe modele zakupowe – PPA z elastycznością, indeksowane umowy, udział w rynku DSR.

Kraje, które nauczą się zarządzać popytem, zyskają przewagę konkurencyjną. W świecie, w którym energia bywa darmowa lub ujemna, najwięcej zyskują ci, którzy potrafią ją magazynować i wykorzystywać w odpowiednim momencie.

Zielona transformacja bez elastyczności i magazynowania nie będzie stabilna.Ujemne ceny to nie błąd systemu – to rachunek za tempo transformacji energetycznej. Europa już dziś widzi, że bez inwestycji w magazyny i elastyczność popytu, każdy kolejny gigawat z OZE może paradoksalnie obniżać stabilność systemu.

​Dla Polski i innych krajów regionu to moment decyzji strategicznej: czy transformacja będzie chaotyczna, czy kontrolowana. Dla Firm, które rozważają kontrakty typu corporate Power Purchase Agreement (cPPA) muszą zwrócić uwagę na odpowiednie zapisy w swoich umowach.

Acta, non verba – czyny, nie słowa.
Zielona transformacja bez elastyczności i magazynowania nie będzie stabilna.​