ETS i ceny CO₂: dlaczego Polska płaci jedne z najwyższych rachunków za energię w Europie?

Od 2005 roku ceny EUA, czyli unijnych uprawnień do emisji CO₂, wahały się od 3 do 90 EUR/t. Prognozy wskazują jednak na dalsze i trwałe wzrosty - zgodnie z pakietem Fit for 55, który zakłada zaostrzenie limitów emisji w UE.

• Według szacunków analityków w 2040 r. cena EUA może wynieść nawet 336 EUR/t (ok. 250 EUR realnie).
• Rosnące ceny uprawnień bezpośrednio przekładają się na koszty energii elektrycznej w Polsce, gdzie udział węgla w miksie energetycznym jest nadal bardzo wysoki.
• Aktualnie korelacja między cenami CO₂ a cenami prądu w Polsce jest wyjątkowo silna - każde podbicie cen EUA oznacza wyższe rachunki dla przemysłu i przedsiębiorców.

Poniższy wykres pokazuje, jak ceny uprawnień EUA rosły od 2005 do 2025 roku. 

W sierpniu 2025 r. prezydent Karol Nawrocki zawetował ustawę wiatrakową, która miała przyczynić się m.in. do rozwoju lądowych farm wiatrowych.

„Aby obniżyć cenę energii elektrycznej, musimy zrezygnować z tego, co wpływa najbardziej na cenę energii elektrycznej, a więc na ETS - musimy odchodzić od Zielonego Ładu. I próba konstrukcji medialnej, konstrukcji publicznej, że za sprawą wiatraków i całego komponentu odnawialnych źródeł energii uda się obniżyć cenę energii elektrycznej, jest złym założeniem(…)”. - stwierdził Prezydent Karol Nawrocki.

Powstaje zatem pytanie, jaki Polska ma pomysł na odejście od ETS, z którego również czerpie korzyści dzięki sprzedaży uprawnień od 2005 roku. Jeżeli jednak nie znajdzie skutecznego sposobu na ograniczenie jego wpływu, to przy prognozowanych cenach EUA (nawet 336 EUR/t nominalnie w 2040 r.) energia w Polsce będzie kilkukrotnie droższa niż obecnie.

Silna korelacja pomiędzy ceną uprawnień do emisji CO₂ (EUA) a cenami energii elektrycznej jest szczególnie widoczna w Polsce. Wysoki udział węgla w miksie sprawia, że wzrost kosztów EUA niemal natychmiast przekłada się na rachunki przedsiębiorców i odbiorców końcowych.

Na wykresie przedstawiono ceny energii elektrycznej w dostawie na 2026 rok (kolor zielony) oraz ceny EUA (kolor niebieski). Zależność między obiema krzywymi jasno pokazuje, że koszty emisji są jednym z kluczowych czynników kształtujących ceny prądu w Polsce.

Polska należy do krajów o najwyższych cenach energii elektrycznej w Europie. Dane pokazują, że w dostawach na 2026 rok drożej płacą tylko przedsiębiorcy we Włoszech. Oznacza to, że polskie firmy, zabezpieczając kontrakty na kolejne lata, mają istotnie wyższe koszty energii niż konkurenci z Europy Zachodniej.

Poniższy wykres pokazuje, że po Włoszech to właśnie Polska ma najwyższe ceny kontraktowe na 2026 rok, co znacząco osłabia konkurencyjność rodzimych przedsiębiorstw.

Mimo wspólnego celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, systemy ETS różnią się znacząco między regionami. Różnice w mechanizmach, cenach i zasięgu sektorowym powodują, że obciążenia dla biznesu nie są równe.

Wykres przedstawia globalne ceny ETS - dane z raportu Draghiego. 

ETS pozostanie kluczowym mechanizmem polityki klimatycznej w UE - jego znaczenie będzie jeszcze rosło wraz z zaostrzeniem limitów emisji. Polska stoi jednak przed wyborem: albo przyspieszyć transformację energetyczną i zmniejszyć zależność od uprawnień EUA, albo liczyć się z dalszym wzrostem kosztów energii.