Zakup energii elektrycznej w transzach – na czym polega i czy warto?

Zakup energii w transzach (ang. clicking contract lub portfolio management) polega na tym, że odbiorca energii nie kontraktuje całej potrzebnej ilości energii na dany okres (np. rok) w jednym momencie. Zamiast tego, energia jest kupowana w mniejszych częściach (transzach) w różnych momentach.

Każda transza może być zakupiona po innej cenie, zależnej od sytuacji na rynku energii w chwili dokonywania zakupu. Ostateczna cena za całość energii jest średnią ważoną cen poszczególnych transz. Taki model zakupu wymaga monitorowania rynku energii oraz podejmowania decyzji o momencie zakupu kolejnych transz, co czyni go bardziej skomplikowanym w porównaniu z tradycyjnym kontraktem.

Zakup energii elektrycznej w transzach niesie ze sobą wiele potencjalnych korzyści:

1. Elastyczność i dywersyfikacja ryzyka:
   Rynek energii elektrycznej charakteryzuje się dużą zmiennością cen, zależną od wielu czynników, takich jak ceny surowców energetycznych (węgla, gazu), ceny CO2, popyt/podaż, polityka klimatyczna, sytuacja geopolityczna czy warunki pogodowe. Kupując energię w transzach, odbiorca rozkłada ryzyko, unikając jednorazowego zakupu w niekorzystnym momencie. W efekcie możliwe jest zabezpieczenie cen energii w budżecie i uśrednienie cen rynkowych.
    
2. Możliwość korzystania z niskich cen:
   W przypadku gwałtownych spadków cen na rynku (np. w wyniku kryzysów, spadków cen surowców, nadpodaży), odbiorca ma możliwość zabezpieczenia cen kolejnych transz po niższych cenach. Takiej elastyczności brak w tradycyjnym modelu zakupu, gdzie cena ustalana jest raz na cały kontrakt.
    
3. Lepsze dostosowanie do budżetu:
   Kupując energię w transzach, odbiorca może bardziej precyzyjnie kontrolować wydatki i dostosować strategię zakupu do swojego budżetu. To szczególnie ważne dla firm, które muszą planować koszty z dużym wyprzedzeniem.

Wyobraźmy sobie firmę produkcyjną, która na rok 2025 przewiduje zapotrzebowanie na energię elektryczną w wysokości 10 GWh. Zarząd firmy decyduje się na zakup energii w transzach, chcąc zminimalizować ryzyko związane ze zmiennością cen.

1. Pierwsza transza:
   W styczniu 2024 roku firma kupuje 20% potrzebnej energii (2 GWh) po cenie 450 zł/MWh. Rynki dalej spadają i jest obawa o dalszy kierunek ruchów cenowych.
    
2. Druga transza:
   W lutym 2024 roku, w wyniku spadku cen surowców i CO2, cena energii spada do 409zł/MWh. Firma dokupuje kolejne 30% zapotrzebowania (3 GWh) po tej niższej cenie.
    
3. Trzecia transza:
   W listopadzie 2024 roku ceny są na interesującym poziomie, jednak rynki ciągle stopniowo rosną w związku z niższą generajcą energii z OZE, większym zapotrzebowaniem na gaz ziemny oraz wzrostami cen CO2. Firma musi jednak dokupić brakujące 50% (5 GWh) po cenie 430 zł/MWh bo tak wynika z jej strategii zakupu energii.

Ostateczna cena za 10 GWh energii wynosi:

Średnia cena = (20% * 450) + (30% * 409) + (50% * 430) = 427,7 zł/MWh

W tym przypadku średnia cena wyniosła 427,7 zł/MWh, co oznacza, że firma uniknęła najgorszego scenariusza, jakim byłby zakup całej energii po najwyższej cenie 450 zł/MWh.

Decyzja o wyborze modelu zakupu energii powinna być dostosowana do specyfiki odbiorcy. Warto rozważyć następujące czynniki:

1. Organizacja:
   Bardzo często firmy nie posiadają wykwalifikowanych kupców energii, którzy poświęcają 100% swojego czasu nad zarządzaniem portfelem zakupowym. Energię kupuje Kierownik Techniczny lub Menedżer ds. Zakupów, który ma pod sobą całą kategorię kosztową, nie tylko media. Zakupy energii to duży wydatek i bardzo często interesuje się nim Zarząd, który oczekuje szybkich i efektywnych decyzji. Nie każda organizacja przygotowana jest do wdrożenia zakupu energii w transzach.
    
2. Znajomość rynku:
   Sukces zakupu energii w transzach zależy od przyjętej strategii zakupu, wiedzy na temat mechanizmów rynkowych, bieżącego monitorowania zmiennych cen na giełdach. Brak czasu lub kompetencji w tym zakresie może prowadzić do nieoptymalnych decyzji.
    
3. Wsparcie ekspertów:
   Wiele firm korzysta z usług doradców energetycznych, którzy pomagają w stworzeniu strategii zakupu energii, podpowiadają momenty zakupowe, dzielą się wiedzą i doświadczeniem w tym zakresie. Takie wsparcie może znacząco zwiększyć efektywność tego podejścia, jednak trzeba ponieść koszt usługi konsultingowej.

Chcesz dowiedzieć się więcej o zakupach energii? Zapoznaj się z naszym artykułem: Czym jest doradztwo energetryczne?