Ambitny plan UE: Koniec z importem rosyjskiego gazu do 2027
Czy Unia Europejska rzeczywiście uda się zerwać z rosyjskim gazem do 2027 roku? Po latach zależności i rosnących napięć geopolitycznych, UE stawia na radykalną transformację rynku energetycznego. Ten artykuł przybliża, jakie kroki zostały podjęte, jakie wyzwania stoją na drodze do celu oraz co oznacza to dla europejskiego biznesu i bezpieczeństwa energetycznego.
Skąd ten moment przełomowy?
Jeszcze niedawno trudno było wyobrazić sobie europejski rynek energetyczny bez udziału rosyjskiego gazu. W 2021 roku Rosja dostarczała niemal połowę gazu zużywanego w UE, co czyniło ją jednym z najważniejszych dostawców surowca. Przez lata Europa stopniowo zwiększała swoje uzależnienie od rosyjskich źródeł, pomimo licznych sygnałów ostrzegawczych dotyczących ryzyka z tym związanego.
Przełom nastąpił wraz z wybuchem pełnoskalowej wojny na Ukrainie w lutym 2022 roku. Ten dramatyczny moment przyspieszył działania Unii Europejskiej w kierunku uniezależnienia się od rosyjskiego gazu. Już w 2024 roku udział Rosji w europejskim miksie energetycznym spadł do około 19%, a jeśli chodzi o gaz rurociągowy – nawet do około 11%.
W maju 2025 Komisja Europejska przedstawiła strategię "Roadmap to fully end EU dependency on Russian energy", która zakłada całkowite zaprzestanie importu rosyjskiego gazu do końca 2027 roku. W ramach planu państwa członkowskie muszą przygotować własne strategie odejścia od rosyjskich surowców energetycznych.
Przełom nastąpił wraz z wybuchem pełnoskalowej wojny na Ukrainie w lutym 2022 roku. Ten dramatyczny moment przyspieszył działania Unii Europejskiej w kierunku uniezależnienia się od rosyjskiego gazu. Już w 2024 roku udział Rosji w europejskim miksie energetycznym spadł do około 19%, a jeśli chodzi o gaz rurociągowy – nawet do około 11%.
W maju 2025 Komisja Europejska przedstawiła strategię "Roadmap to fully end EU dependency on Russian energy", która zakłada całkowite zaprzestanie importu rosyjskiego gazu do końca 2027 roku. W ramach planu państwa członkowskie muszą przygotować własne strategie odejścia od rosyjskich surowców energetycznych.
Dlaczego właśnie 2027 rok?
Komisja uznała, że ten okres to minimalny czas niezbędny do wdrożenia kluczowych zmian, takich jak:
- Rozwój światowej podaży LNG – prognozy Międzynarodowej Agencji Energetycznej wskazują na znaczący wzrost produkcji LNG do 2028 roku, co może zrekompensować utratę rosyjskich dostaw.
- Rozbudowa infrastruktury – projekty takie jak Baltic Pipe czy terminale LNG w Gdańsku, Włoszech i Grecji muszą być ukończone i funkcjonować do 2027 roku, co wymaga dużej koordynacji i terminowego finansowania.
- Wygaszanie umów z Gazpromem – wiele długoterminowych kontraktów wygasa przed 2030 rokiem, co ułatwi przejście na innych dostawców, choć ryzyko sporów arbitrażowych wciąż istnieje.
- Zmniejszenie zapotrzebowania na gaz – cel REPowerEU zakłada redukcję zużycia gazu o 30% względem 2019 roku, co wymaga przyspieszenia inwestycji w OZE i efektywność energetyczną.
Główne wyzwania na drodze do celu
- Polityczne – niektóre kraje, jak Węgry czy Słowacja, są nadal mocno zależne od rosyjskiego gazu i wyrażają sprzeciw wobec droższych alternatyw. Choć decyzje UE mogą być podejmowane kwalifikowaną większością, istnieje ryzyko napięć politycznych i sporów prawnych.
- Infrastrukturalne – brak odpowiedniej infrastruktury LNG w krajach Europy Środkowej wymaga przyspieszenia budowy nowych połączeń między państwami oraz rozbudowy magazynów.
- Kontraktowe i prawne – zakaz importu może wymusić powoływanie się na klauzule siły wyższej, co może prowadzić do kosztownych sporów arbitrażowych.
- Rynkowe i cenowe – po okresie względnej stabilizacji, ceny gazu ponownie wzrosły pod koniec 2024 roku, głównie z powodu niskiej produkcji energii z OZE. Choć nadpodaż LNG w kolejnych latach może ustabilizować rynek, nie można wykluczyć sezonowych skoków cen.
Co to oznacza dla firm?
1. Większa zmienność cen – firmy powinny przygotować się na niestabilność cen gazu i rozważyć zabezpieczenia finansowe, np. zakupy transzowe lub indeksowanie cen do giełdowych notowań.
2. Dywersyfikacja źródeł energii – inwestycje w OZE, długoterminowe kontrakty na energię odnawialną oraz rozwój własnych instalacji, takich jak fotowoltaika czy kogeneracja na biogaz, mogą pomóc firmom zminimalizować ryzyko i spełnić rosnące wymogi ekologiczne.
3. Zielone raportowanie i certyfikaty GoO – zmiany na rynku Gazów Pochodzenia mogą wpłynąć na ich cenę i dostępność, dlatego warto z wyprzedzeniem zorganizować skuteczne systemy monitoringu i raportowania emisji.
2. Dywersyfikacja źródeł energii – inwestycje w OZE, długoterminowe kontrakty na energię odnawialną oraz rozwój własnych instalacji, takich jak fotowoltaika czy kogeneracja na biogaz, mogą pomóc firmom zminimalizować ryzyko i spełnić rosnące wymogi ekologiczne.
3. Zielone raportowanie i certyfikaty GoO – zmiany na rynku Gazów Pochodzenia mogą wpłynąć na ich cenę i dostępność, dlatego warto z wyprzedzeniem zorganizować skuteczne systemy monitoringu i raportowania emisji.
Czy całkowite zerwanie z rosyjskim gazem jest możliwe?
Tak, ale pod warunkiem:
- uzyskania silnego poparcia politycznego i mechanizmów wsparcia finansowego dla państw silnie uzależnionych od rosyjskiego gazu,
- terminowej realizacji inwestycji w nowe terminale LNG,
- utrzymania i przyspieszenia redukcji popytu na gaz dzięki inwestycjom w efektywność i odnawialne źródła energii.
Czy nadchodzi koniec rosyjskiego gazu w UE?
UE poczyniła znaczące postępy, zmniejszając udział rosyjskiego gazu z 45% do 19% w ciągu kilku lat. Osiągnięcie całkowitej niezależności do 2027 roku będzie wymagać konsekwentnych inwestycji, jedności politycznej oraz skutecznych działań na rzecz dekarbonizacji. Największym wyzwaniem pozostaje utrzymanie solidarności między państwami członkowskimi i pokonanie ryzyka politycznych podziałów.
Realizacja planu otwiera jednak szansę na trwałe zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Europy oraz dynamiczne przyspieszenie zielonej transformacji, co uczyni z UE światowego lidera w walce ze zmianami klimatycznymi. Warto jednak pamiętać, że uniezależnienie się od rosyjskiego gazu może oznaczać nowe zależności, szczególnie od dostaw LNG ze Stanów Zjednoczonych, co będzie wymagało utrzymania dobrych relacji transatlantyckich.
Autor: Wojciech Nowotnik
Realizacja planu otwiera jednak szansę na trwałe zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Europy oraz dynamiczne przyspieszenie zielonej transformacji, co uczyni z UE światowego lidera w walce ze zmianami klimatycznymi. Warto jednak pamiętać, że uniezależnienie się od rosyjskiego gazu może oznaczać nowe zależności, szczególnie od dostaw LNG ze Stanów Zjednoczonych, co będzie wymagało utrzymania dobrych relacji transatlantyckich.
Autor: Wojciech Nowotnik
Źródła:
- https://enerace.eu/pl/blog/europa-bez-gazu-z-rosji-ceny
- EU Council infographic: Where does the EU’s gas come from? (2025).
- European Commission, Roadmap to fully end EU dependency on Russian energy (6 V 2025).
- Reuters, “EU to propose ban on Russian gas imports by end-2027” (6 V 2025).
- Speech by Commissioner Dan Jørgensen, Strasbourg (6 V 2025).
- IEA, Gas Market Report Q1‑2025.
- Eurostat & ICE Endex, spot and futures price data (2024).
